Цел: Да се покаже како различни земји ја подобруваат јавната комуникација преку јасен јазик.
Некои европски земји се лидери во правење на јавната комуникација појасна и поинклузивна. Од правни рамки до дигитални алатки, јасниот јазик се признава како клуч за транспарентност, пристапност и демократско учество.
Рани лидери: Шведска, Норвешка, Холандија
Во 1970-тите, Шведска го направи јасниот јазик национален приоритет, со цел сите граѓани да можат да ги разбираат законите и јавните документи. Шведскиот јазичен совет разви национални насоки, а државните институции почнаа да ги препишуваат текстовите за појасност.
Во Норвешка, програмата „Klartspråk“ започна во 2009 година, работејќи преку министерства за да го подобри службениот јазик. Таа вклучува обуки, тестирање со корисници и јазични ревизии.
Слично, во Холандија јасниот јазик е интегриран во дигиталните јавни услуги, со цел да се изгради доверба помеѓу граѓаните и институциите.
Овие земји покажуваат дека вистинската промена доаѓа од политичка волја, меѓусекторска соработка и вклученост на граѓаните. Јасниот јазик не беше третиран како „мекa вештина“ – туку како граѓанско право.
Други актери: Франција, Белгија, Хрватска, Романија, Северна Македонија
Скорешни иницијативи покажуваат дека и други земји се вклучуваат. Во Франција, владата сега ја следи јасноста на административниот јазик во дигиталните услуги и го охрабрува користењето на алатки како Lisible, HECTOR и U31, кои помагаат во поедноставување и тестирање документи преку АИ и психолингвистика.
Белгија го промовира форматот Лесно-за-читање (Easy-to-Read) преку FALC.be, кој го управува Inclusion asbl и нуди лесна верзија на веб-страницата Handicap Belgium. Кампањи како Lire et Écrire таргетираат возрасна писменост низ Валонија.
Во Хрватска, приватната иновација е водечки фактор. Технолошкиот стартап Omoguru креира алатки како LEXIE и OMOTYPE за поддршка на луѓе со дислексија при удобно читање на било кој уред.
Романија се фокусира на функционална писменост преку национални проценки и обуки за наставници. Во Северна Македонија, законот за јазик од 2024 година наложува јасен јазик и професионална коректура во сите јавни институции.
Овие земји следат различни патишта – правни, технолошки или граѓански – но сите ја делат истата визија: да се направи јавната комуникација достапна за сите. Јасниот јазик веќе не е маргинална идеја. Тој станува европски стандард за квалитет и инклузија.
Извори:
Clear writing for Europe. (2024, May 23). European Commission